Budowa dziennych domów pobytu, pomoc wolontariuszy, systemy przywołujące służby medyczne – to niektóre z inicjatyw lokalnych włodarzy skierowanych do najstarszych mieszkańców.
Ponad jedna piąta Polaków to osoby po 60. roku życia, a w 2050 r. według prognoz GUS będzie ich już ponad 40 proc. Równocześnie szybko rośnie liczba osób niesamodzielnych – jest ich teraz prawie milion, ale do 2060 r. może być ich aż 3,4 mln. Miesiąc temu Najwyższa Izba Kontroli w raporcie na temat działań samorządów na rzecz seniorów w 2016 r. zwracała uwagę, że wiele z nich nie zapewnia im dziennej opieki. Jednak sytuacja jest dynamiczna.
– W ostatnim roku wiele się zmieniło. Samorządy coraz częściej tworzą założenia polityki senioralnej w gminie czy starostwie, otwierają dzienne domy opieki, powołują rady seniorów, zakładają uniwersytety trzeciego wieku oraz prowadzą programy animacyjne, np. akademie liderów, bazujące na wolontariacie bardziej aktywnych osób starszych – wylicza Marzena Rudnicka, prezes Krajowego Instytutu Gospodarki Senioralnej.
Ostatnio ogłoszono, że w województwie kujawsko-pomorskim starsze osoby dostaną pomoc opiekunów domowych, uruchomione zostaną wsparcie sąsiedzkie, wolontariat opiekuńczy i wsparcie opieki rodzinnej. Pilotaż dla 386 niesamodzielnych seniorów odbędzie się w 30 gminach – wszystko dzięki 12 mln zł z regionalnego programu operacyjnego. – Co trzecia starsza osoba w naszym regionie mieszka samotnie. To problem, z którym musimy się zmierzyć – podkreślał marszałek Piotr Całbecki, zapowiadając nowy program. Na razie planowane jest utworzenie m.in. trzech domów dziennego pobytu, trzech klubów seniora i ośmiu klubów samopomocy oraz 15 gospodarstw opiekuńczych.
Telemedycyna
Kujawsko-pomorski samorząd dyskutuje też o utworzeniu systemu elektronicznego wzywania pomocy. Takie działania podjęli już inni. W zeszłym roku 50 szczecińskich seniorów otrzymało urządzenia elektroniczne, dzięki którym mogą wezwać służby medyczne lub najbliższych opiekunów. „Przycisk życia” trafił do osób chorych i samotnych. Podobny pilotaż od tego roku ma m.in. Giżycko, z kolei Sopot i Gdynia uruchomiły go już w 2013 r.
– Coraz więcej samorządów zaczęło prowadzić pilotażowe programy teleopieki dla seniorów, obecnie odbywają się one m.in. w Zawierciu, Ostrowie Wielkopolskim i we Wrocławiu. W większości miast pilotaż obejmuje 30–50 osób i zakończy się w 2017 r. – informuje Wiktor Pałys z Fundacji eHealth.ed. Ma nadzieję, że programy te będą kontynuowane na szerszą skalę.
Nowoczesne rozwiązania dają o wiele szersze możliwości. – Gdy obserwuje się rozwój projektów kierowanych do seniorów w innych krajach UE, można stwierdzić, że samorządy nie do końca wykorzystują możliwości nowych technologii – zwraca uwagę Artur Olesch z Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia. Podkreśla, że są już wygodne narzędzia m.in. do monitorowania aktywności seniorów w domu, konsultacji telemedycznych, automatycznego powiadamiania w nagłych sytuacjach. – Doświadczenia innych krajów pokazały, że seniorzy szybko akceptują tego typu innowacje, gdyż one dają im i ich rodzinom poczucie kontroli oraz bezpieczeństwa – podkreśla Olesch.
Dopóki jednak nowoczesnych rozwiązań, np. w formie elektronicznych kart pacjenta, nie ma, samorządy wspierają m.in. inicjatywę rozdawania specjalnych pudełek lub kopert na dokumentację medyczną, które seniorzy mają umieszczać w... lodówkach. Otrzymali je m.in. mieszkańcy Łodzi i Sopotu. Gdy przyjeżdża karetka, personel medyczny wie, gdzie szukać dokumentów.
Karty, kluby i edukacja
Samorządy prowadzą też coraz więcej działań aktywizujących seniorów, którzy są samodzielni. Toruń od początku tego roku prowadzi program „Rodzina razem – Toruń dla pokoleń” ze zniżkami dla seniorów m.in. w kawiarniach, szczepi osoby starsze przeciwko pneumokokom powodującym m.in. zapalenie płuc oraz rozbudowuje dom pomocy społecznej (przybędą 54 miejsca).
W Sopocie osoby powyżej 60. roku życia mogą w kawiarniach spędzić czas przy filiżance kawy lub herbaty za symboliczną złotówkę. Ten nadmorski kurort przoduje w takich działaniach. Jedna czwarta jego mieszkańców jest już w wieku emerytalnym. Opracowano dla nich m.in. Sopocki Program Strategiczny na rzecz Seniorów do 2020 r. Działają tam m.in. cztery domy sąsiedzkie, w których są bezpłatne spotkania z dietetykiem, psychologiem, wykłady prawnika, zajęcia taneczne, gimnastyka, treningi pamięci i koncentracji. Z kolei w ramach wolontariatu sąsiedzkiego bardziej sprawni seniorzy pomagają innym. Jesienią ma ruszyć budowa szpitala geriatrycznego, dofinansowywany jest zakup leków.
Z kolei Kraków wdraża m.in. centra aktywności dla seniorów, obecnie działają 24, a do 2020 r. ma ich być 54 (po trzy w każdej dzielnicy). Miasto ma też w planach poprowadzenie programu edukacji do starości. W nowym roku szkolnym w wybranych podstawówkach i liceach raz na dwa tygodnie godzina wychowawcza poświęcona ma być przygotowaniu młodzieży do starości oraz uwrażliwianiu na potrzeby seniorów.
Giżycko chce z kolei włączyć Młodzieżową Radę Miasta w pomoc osobom korzystającym z „przycisku życia” poprzez odwiedziny w domach i pomaganie w codziennych czynnościach.